BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00001547
https://drzeworyty.etnomuzeum.eu/midas/pictures/maxi/Etnografia/ASP-Wwa_44.jpg
Holnicki-Szulc, Wojciech
Na pamiątkę wprowadzenia ruchu trzeźwości
warianty tytułu: Obraz najszczęśliwszej Panny Marii Trzeźwości, Śmierć szczęśliwa i śmierć pijaka
odbitka graficzna
materiał (podłoża): papier
technika: drzeworyt wzdłużny
tech. zdobnicza: kolorowanie
wymiary: 68 x 53,2 cm
technika: drzeworyt wzdłużny
tech. zdobnicza: kolorowanie
wymiary: 68 x 53,2 cm
miejsce powstania: Warszawa
datowanie klocka drzeworytniczego:
po 1861?-1911ante?
datowanie odbitki:
1921
opis:
Drzeworyt kolorowany akwarelą w barwach zielonych, błękitnych, niebieskich, żółtych, cielistych, pomarańczowych i liliowych. Złożony z czterech sklejonych ze sobą grafik. Wszystkie otoczone wielobarwną girlandą kwiatową. W lewej, górnej części symboliczne przedstawienie cnót - Wiary, Nadziei i Miłości: centralnie ukazany opromieniony krzyż trójlistny, serce w owalu i kotwica. Wokół przedstawienia, w podwójnej obwódce napis. Z prawej wizerunek Matki Boskiej Bolesnej w sukni i suto marszczonym welonie, spływającym z przechylonej na lewo głowy, otoczonej gwiazdami. Na piersiach serce przebite mieczem. Prawą ręką Matka Boska dotyka serca,lewą dłoń unosi. Wokół przedstawienia, w podwójnej obwódce napis. W dolnej części kompozycji, z lewej scena szczęśliwej śmierci: na łożu spoczywa mężczyzna, przy nim anioł wyciągający w jego stronę rękę. Obok drugi anioł, prowadzący do umierającego dziecko. Nad sceną gwiazdy, powyżej Duch Święty pod postacią opromienionej gołębicy, adorowany przez dwa putta unoszące się po bokach. Wyżej obłoki. W prawej, dolnej części kompozycji trzy sceny. Pierwsza przedstawia stojących przy stole: Żyda podającego kieliszek, mężczyznę w surducie i spodniach, wyciągającego rękę do przodu oraz diabła ze skrzydłami nietoperza, zwróconego w jego stronę. Na pierwszym planie, przy stole leży na ziemi mężczyzna. Niżej napis. Z prawej scena kary w ogniach piekielnych: wśród wielobarwnych języków ognia dwie nagie, ludzkie postacie, przy nich postać demoniczna przypominająca gryfa. Powyżej scena śmierci woźnicy pod kołami wozu, ciągniętego przez konia. Niżej napis. Drzeworyt kolorowany transparentnymi farbami: błękitnymi, niebieskimi, żółtymi, beżowymi, liliowymi, zielonymi i pomarańczowymi. Rewers: na każdej odbitce pieczęć z liczbą "44".
motyw ikonograficzny:
alkohol
,
anioł
,
aureola
,
diabeł
,
dziecko
,
Gołębica Ducha Świętego
,
kieliszek
,
Matka Boska
,
Matka Boska Bolesna
,
mężczyzna
,
Miecz
,
Miłość
,
Nadzieja
,
ogień piekielny
,
ornament roślinny
,
pijak
,
scena rodzajowa
,
serce
,
śmierć
,
Wiara
,
zwierzę (koń)
,
Żyd
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
.M ATMYNYMAS IWEDYMA BŁAIWISTES
,
(wokół przedstawienia cnót)
PAR. TAWA. UZTARIMA YSZTURIESMA IKI GAŁA
,
(wokół wizerunku Matki Boskiej Bolesnej)
YSZ. TURGAUS. WAZOWIINT PYJOKAS. UZSYMUSZY
,
(przy scenie śmierci woźnicy)
PYJOKA SMERTIS
,
(przy scenie biesiady)
ABROZDAS. SZWENCZIAWSES. P: m: BŁAIWISTES
,
(w dolnej części kompozycji)
CZIESLIWA SMERTI PA(...) TZŁAIKIMA. BŁAIWISTES
,
(przy scenie śmierci szczęśliwej))
numer inwentarza: Biblioteka Główna ASP, Nr inw. 1544, sygn. E 26 (44)
uwagi:
Kieszkowski datuje klocki z których odciśnięto drzeworyt na lata po 1853 roku i wiąże powstanie kompozycji z ukazem "trzeźwości", wprowadzonym przez Murawiewa w 1853 r. Według P. Galaune klocek pochodzi z warsztatu Aleksandrasa Vinkusa (1832-1912). Prawdopodobnie wykonany został przez samego Vinkusa (informację taką uzyskał Galaune m.in. od dzieci artysty). Z tego warsztatu pochodzą dwa zestawy niemal identycznych matryc. Opisywany drzeworyt pochodzi najprawdopodobniej z późniejszego zestawu klocków.
Bezpośrednim wzorem dla drzeworytu była litografia, którą publikuje P. Galaune (il. 2). Najprawdopodobniej wykonana została w Niemczech na zamówienie biskupa Valančiusa przez firmę "Ochmigke i Rimcshneidera". Na litografii, będącej pierwowzorem wizerunek Matki Boskiej Bolesnej umieszczony jest w lewej górnej części kompozycji, a krzyż z sercem i kotwicą z prawej.
Zdaniem Kieszkowskiego napisy na drzeworycie podane są w dialekcie żmudzkim. Autor tłumaczy je w następujący sposób: 1) Napomnienie o zachowaniu trzeźwości (przy cnotach), 2) Przez Twoje orędownictwo utrzymamy się aż do końca(przy wizerunku Matki Boskiej Bolesnej), 3) Szczęśliwa śmierć, dzięki utrzymaniu trzeźwości (przy dobrej śmierci), 4) Z targu jadąc, pijak się zabił (przy śmierci woźnicy), 5) Obraz Najszczęśliwszej P.M. trzeźwości (u dołu kompozycji).
Odbitka wykonana została prawdopodobnie z 4 dwustronnych klocków drzeworytniczych, których druga strona posłużyła do odciśnięcia grafiki "Chrystus z narzędziami Męki Pańskiej" (W Tece Łazarskiego oznaczona numerem "41").
literatura:
Kieszkowski, Zwięzły katalog wystawy dawnych drzeworytów ludowych, 1921,
s. 29, nr 33
Galaune, Lietuvius liaudies menas..., 1968,
il. 15, s.VII-XXXVI
fotografia:
Holnicki-Szulc, Wojciech
,
2016
obiekty związane:
opracowanie dokumentu: Skoczeń-Marchewka, Beata, 2021.01.05,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |