BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00000853
miejsce powstania: Warszawa
datowanie klocka drzeworytniczego:
1746
datowanie odbitki drzeworytniczej:
1856?
opis:
Odbitki w kształcie prostokątów leżących, wykonane z jednego klocka drzeworytniczego na dwóch stronach papieru. Dwustronna deska pozwalała na wykonanie odbitek na odrębnych arkuszach, które sklejano by uzyskać pełny wizerunek świętego Judy Tadeusza. Na awersie w prostym obramowaniu z grubej linii widnieje pośrodku owal z przedstawionym do bioder świętym apostołem. Zwrócony w prawo, trzyma w dłoniach po lewej stronie, prostokątny obraz z pogodnym obliczem Jezusa. Jego głowa na czarnym tle jest otoczona aureolą. Św. Juda Tadeusz ma na sobie pofałdowane szaty, a jego lekko pochyloną głowę z licznymi promieniami otacza półkolista aureola ozdobiona na obrzeżeniu ornamentem geometrycznym. Rozsiewa ona wiązki promieni, które ukazane na czarnym tle wypełniają wnętrze owalu. Jest obramowany wypukłym ciągłym ornamentem pasowym z szeregowo ułożonych stylizowanych kamieni szlachetnych - pojedynczych form owalnych przedzielonych parami wypukłych perełek. Wizerunek świętego apostoła trzymają pulchne nagie aniołki z rozwiniętymi skrzydłami, czarnymi włosami i twarzami skierowanymi na boki. Ukazany po prawej stronie ma wokół bioder opaskę z udrapowanej tkaniny. Aniołki mają nad głowami i u stóp obłoki. Głowy dwóch innych aniołków są widoczne w dolnych rogach odbitki. Są jedynie fragmentami całych postaci, które podtrzymują owal dołem. Widać to na fragmencie odbitym na rewersie. U góry wizerunku św. Judy Tadeusza, zza obramowania wyłaniają się dwie odwrócone od siebie uskrzydlone anielskie głowy.
Na rewersie obramowanym również pojedynczą grubą linią, u góry widzimy dolny fragment owalu z wizerunkiem apostoła. Tu znajdują się dalsze części przedstawień aniołów trzymających wizerunek. Nagie ciała z rozwianymi tkaninami i obłokami wyróżniają się trzymanymi przedmiotami. Anioł po lewej ma w ręce zwój, postać po prawej stolarski kątownik. Pośrodku, widnieją dwie uskrzydlone anielskie głowy, będące odpowiednikami zakomponowanych w górnej części. Między nimi, u dołu ukazano głowę putta ujętego en face. To fragment ornamentalnego obramowania tekstu umieszczonego na polu w kształcie prostokąta. Otacza go szeroka rama ze stylizowanych motywów roślinnych, mięsistych liści akantu i kwiatów. Tekst w dwóch kolumnach podkreśla opiekuńczą rolę św. Judy Tadeusza w różnych opresjach. Wiersze rozpoczynają się dużymi literami, nieliczne słowa, które nie mieściły się na przeznaczonym im miejscu, są umieszczane nieco wyżej lub niżej, np. słowo "będzie" nad przedostatnim wierszem. U dołu wzdłuż krawędzi linia obramowania poszerza się i na czarnym tle białorytem został wykonany napis odnoszący się do roku powstania deski i jej wykonawcy.
motyw ikonograficzny:
anioł
,
apostoł
,
aureola
,
męczennik
,
obraz
,
promień
,
święty Juda Tadeusz
,
tekst
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
KTo chcena swiećie żyć bez ludzkieÿ/zdrady/ Niethay Swietego THADEUSZA rady/W Każdeÿ potrzebie uzywa statecnie./On go w zamysłach ufunduie wiecznie./ On Desperatom daie łasK Swobode./Y z niepryiazni /wnet uczyni zgodę./Niechay nā/kogoy piekł opowstanie/ Tylko’ Thadeusz niech na pomocstanie./ Z obronno reką./a wnet się usmierzÿ/Y piekło samo niechay káżdi wierży./Kto od żelaza na ciéle szwinkuie./ Od Thadeuiża wnet feolgeuczuie:/Niechay zły człowiek ná twe zyciegodzi./Nic się nieleKaÿi Thadeuszpogodzi./Kiedy się czyim tem Patronem stanie./Ten sie w złerecenigdy nie dostanie/ Niech swiat Kunsztownym sposobem de. truie/Niech cie wrafach smiertelnÿzh lokuie/ Niech Māchiabd swe: zaostrzy groty/Pewnie od tegonie uydzie sromotÿ/ Kto się w opiekę poda z własney chęći./Tego Thádeusz zawsze ma w pamięci./ on y sirotom sposob w życiu daie/ Kto sie do niego.garnie tendoznaie./ Niech Komu sławy język zły uwłoczy,/ Niech nieprzyiaciel z oréżem otoczy/ Połamie szyki y obłudnā mowe./ Nieprżyiaciołom taKim zetrze głowe/ Niech otygo Matka odstopi w złymrazie/A Kto przy Iego cudownim Obrazie/ Staniewnet Oycem Tadeuszma wszedzie/ Bieztu Cziympredzi Chrzesciaṅska dusza/W każedy potrzebie blagay.Thadeusza./Niechay y/sama Smyerc cię nagła goni./ Swiety Thādéuszy odniey obroni./Gdyia do tichczasłask cuduw dóznaie/ Za to mu dzieki na wiek wiekow dāje/Niech /Bogu chwałaÿ Swietemu .bedzie/ Ze on nad nami/ma opiekę wszędzie/
,
(u dołu drzeworytu)
AD:1746xWŁASNARęKA.GRZEGORZA.SKOWRONSKIEGO
,
(u dołu, na obramowaniu)
numer inwentarza: MNK III ryc. 28980
uwagi:
Porównanie odbitek pozwala przypuszczać, że przedstawienia na obu stronach klocka drzeworytniczego były odwrócone do siebie o 180 stopni. Drzeworyt przypuszczalnie odbito w 1856 roku w Warszawie w Drukarni Gazety Codziennej. Dar T. Berger. Wymiary rewersu różnią się od wyżej podanych wymiarów awersu i wynoszą: 30,8 x 37 cm.
Św. Juda Tadeusz był jednym z dwunastu apostołów, jest zaliczany do grona męczenników i świętych kościoła katolickiego i prawosławnego. Określany jest jako "Juda Jakubowy", co może oznaczać zarówno syna Jakuba, jak i brata Jakuba. Teksty biblijne wskazują na jego pokrewieństwo z Jezusem. Był pierwszym apostołem, który wyruszył głosić Dobrą Nowinę. Działał w Mezopotamii i Persji. Poniósł śmierć męczeńską. Jest pochowany w bazylice św. Piotra w Rzymie. Przedstawiany z pałką lub włócznią (na pamiątkę swej śmierci), barka rybacką, krzyżem, laską, albo z obrazem przedstawiającym oblicze Jezusa (mandylionem). Ten wizerunek nawiązuje do opowieści w tradycji wschodniej, wiązanej z postacią Tadeusza z Edessy. Hagiografia katolicka utożsamia obie osoby. Edessa - obecnie Urfa w Turcji, była w czasach apostoła stolicą małego królestwa. Jego władca król Abgar był zarażony trądem. W liście poprosił Chrystus, którego cuda były już znane, o przybycie i uleczenie. Chrystus obiecał, że gdy wypełni swe przeznaczenie, pośle doń jednego ze swych uczniów. Juda Tadeusz po pojawieniu się w Edessie rozpoczął swą działalność misyjną, zasłynął też z uzdrowień. Gdy przybył do Abgara król ujrzał jasność i nieznaną mu zjawę na obliczu apostoła. Wiara władcy, została nagrodzona, a on sam i jego syn uleczeni. Inna wersja głosi, że król Edessy został uzdrowiony cudownym obrazem Pańskiego Oblicza. Kult św.Judy Tadeusza w XVIII wieku nasilił się w Polsce i Austrii, gdzie uważano go za patrona spraw trudnych i przegranych.
literatura:
Rastawiecki, Słownik rytowników polskich..., 1886/1980,
s. 267
Fros, Sowa, Twoje imię, 1975,
s. 324-325
Pająk, Święty Juda Tadeusz..., 2011
fotografia:
Świderski, Jacek
,
2013
Świderski, Jacek
,
2013
obiekty związane:
.jpg)
opracowanie dokumentu: Mosio, Grażyna, 2013.08.28,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |