datowanie klocka drzeworytniczego:
około 1830?
datowanie odbitki drzeworytniczej:
1921
opis:
Drzeworyt złożony z dwóch sklejonych odbitek, zachowany fragmentarycznie, ukazuje dolną część kompozycji, tj. wyobrażenie sądu nad potępionymi (górna część ukazywała sąd nad sprawiedliwymi). Kompozycja składa się z kilku scen. Pośrodku widać węża Lewiatana i pochód ludzi, którzy spięci łańcuchem kierują się w stronę szatana. W grupie kilkunastu postaci rozpoznajemy kobiety i mężczyzn, świeckich i duchownych, żołnierzy, mieszczan, szlachtę i włościan, co ma stanowić alegorię społeczeństwa i jasny przekaz, że wszystkich grzeszników spotka sprawiedliwa kara. Szatan ukazany z lewej strony, na tle płomieni jako hybryda człowieka i zwierzęcia, ciągnie za łańcuch i spycha skazańców do piekła, które przedstawione zostało jako przestrzeń oddzielona od ziemi wężem. Piekło zajmuje dolną część kompozycji, wypełniają je języki płomieni, a wśród nich kilka czarnych sylwetek diabłów i męczonych dusz. Scena nad Lewiatanem przywołuje zapowiedź zmartwychwstania wszystkich ludzi na Sąd Ostateczny: widnieje tam cmentarz z trzema grobami, dwie trumny z których wyłaniają się ludzie, a także biegnie pies z czaszką w pysku i wzlatują dwa ptaki. Ponadto nad paszczą Lewiatana unosi się anioł z włócznią i diabeł z wagą, którzy jakby walczą o duszę człowieka (głowa na obrazie?). Z prawej znajduje się zegar i śmierć, która odmierza czas, obok kobieta jadąca wierzchem na bestii i postać strącana do grupy ludzi skutych łańcuchem. Modelunek drzeworytu płaski, kompozycja otoczona cienką ramką, w dole napis.
motyw ikonograficzny:
anioł
,
diabeł
,
Dolina Jozafata
,
kosa
,
krzyż
,
ogień
,
ptak
,
śmierć
,
trumna
,
waga
,
zegar
,
zwierzę (wąż)
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
WYOBRAŻENIE SĄDU BOŻEGO NA IOZAFATOWEY DOLINIE.
,
(u dołu kompozycji)
I II III IIII V VI VII VIII IX X XI XII
,
(na tarczy zegara)
numer inwentarza: S/155/B/2/MT
literatura:
Galaune, Lietuviu liaudies menas..., 1968,
il. 7
Jacher-Tyszkowa, Polska grafika ludowa, 1970,
s. 36-37 nota 155 (dot. podobnej odbitki w Bibliotece Jagiellońskiej)
Kieszkowski, Zwięzły katalog wystawy dawnych drzeworytów ludowych, 1921,
s. 33 nr 43
Skoczylas, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
il. 94
obiekty związane:
5000000262
teka grafik
Teka Łazarskiego w Muzeum Tatrzańskim w Zakopanem