BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00000856
Święty Stanisław biskup
warianty tytułu: Święty Stanisław wskrzeszający Piotrowina, Święty Stanisław Szczepanowski
odbitka graficzna
materiał (podłoża): papier
technika: drzeworyt wzdłużny
tech. zdobnicza: kolorowanie
wymiary: 37 x 28,5 cm
technika: drzeworyt wzdłużny
tech. zdobnicza: kolorowanie
wymiary: 37 x 28,5 cm
miejsce powstania: województwo małopolskie miejsce pozyskania: Kraków
datowanie odbitki graficznej:
1751?-1800?
opis:
W centrum znajduje się wpisany w prostokąt wizerunek św. Stanisława Szczepanowskiego z Piotrowinem. Św. Stanisław w stroju biskupim, zwrócony w lewą stronę kompozycji ma prawą rękę wzniesioną w geście błogosławieństwa, w lewej dłoni pastorał, na głowie otoczonej aureolą - infułę. Święty został przedstawiony w stroju biskupim, z płaszczem spiętym na piersi i greckim krzyżem pektorału na łańcuchu. U stóp świętego, na pierwszym planie, z lewej u dołu wyłania się Piotrowin, ukazany w półpostaci, lewą rękę przyciskający do piersi. Postać świętego została umieszczona pomiędzy dwiema kolumnami o barokowych trzonach spiralnie opasanych taśmami. Wokół wizerunek obramowano szerokim marginesem wypełnionym różnorodnymi przedstawieniami. U góry i po bokach spływa fałdzista kotara o szerokiej lamówce, podwieszona dwoma sznurami z chwostami oraz wrzecionowatymi upięciami we wzór szachownicy w rogach obrazka. Przestrzeń między kotarą i wizerunkiem świętego wypełnia deseń z pionowych kreseczek. U dołu po bokach znalazły się dwie budowle sakralne: po lewej – rotunda z kopułą i latarnią zwieńczoną krzyżem, po prawej – większa budowla o dwuspadowym dachu, latarni i dwóch krzyżach. Wzdłuż dolnej krawędzi przebiega szlak z naprzemiennie zakomponowanych kwadratów w pionowe kreski i w motyw szachownicy. Obrazek został pomalowany farbami częściowo kryjącymi szczegóły. Niebiesko-zielone są kotara i detale przy brzegu płaszcza; niebieskie: płaszcz świętego, wrzecionowate elementy podpinające kotarę, fragmenty chwostów, dachy i kopuły budowli, część kwadratów z ozdobnego szlaku u dołu; brązowe fragmenty stroju św. Stanisława (w tym podbicie płaszcza, fragmenty infuły), architektury, lamówka kotary i obramowanie aureoli; bladobrązowe - pektorał i fragment pastorału. Na marginesie u góry, po lewej widnieje odręczny napis (prawdop. ręką A.Grabowskiego: "Sty Stanisław").
motyw ikonograficzny:
aureola
,
gest błogosławieństwa
,
infuła
,
kaplica
,
kolumna
,
kościół
,
kotara
,
pastorał
,
pektorał
,
Piotrowin
,
święty Stanisław biskup
stan zachowania: zły
numer inwentarza: MNK III ryc. 29015
uwagi:
Drzeworyt został zakupiony przez Muzeum Narodowe w Krakowie w 1927 roku. Pochodził ze zbiorów Ambrożego Grabowskiego (1782-1868), znanego krakowskiego antykwariusza, księgarza i kolekcjonera,który jako jeden z pierwszych zaczął gromadzić ludowe drzeworyty. W 1841 roku w „Ojczystych spominkach” pisał o tej dziedzinie sztuki ludowej. Szersze informacje znalazły się w wydanych pośmiertnie „Wspomnieniach” zbieracza. Jako pierwszy zwrócił też uwagę na samych twórców, dwóch z nich wymieniając z nazwiska (Sagan oraz Wojciech Bryndza z Bobrka). Grafika przedstawiająca św. Stanisława to jeden z czterech drzeworytów ludowych ze zbiorów tego kolekcjonera, które znalazły się w Muzeum Narodowym w Krakowie. Grabowski zakupił go w okolicach Krakowa, najprawdopodobniej w chłopskim domu, a nie bezpośrednio od drzeworytnika. Świadczą o tym wyraźne ślady użytkowania obrazu, cała powierzchnia jest usiana plamami po odchodach owadów. Być może odbitka została wykonana przez drzeworytników z Bobrka opisanych przez Grabowskiego.
Biskup Stanisław Szczepanowski (1030-1079), za panowania króla Bolesława Śmiałego, zakupił dla krakowskiego biskupstwa wieś Piotrowin. Jej właścicielem był Piotr Strzemieńczyk. Po jego śmierci rodzina zakwestionowała dokonaną transakcję. Biskup został postawiony przed sądem królewskim. Jego słowom nie dano wiary. Posądzony o oszustwo biskup zaczął modlić się o wskrzeszenie Piotrowina, który mógłby oczyścić go z zarzutów. Polecił otworzyć grób, dotknął ciała i nakazał nieboszczykowi wstać. Piotr miał wtedy zmartwychwstać i potwierdzić przed królem, że wieś swą sprzedał krakowskiemu biskupowi. Stanisław zapytał Piotra, czy chce pozostać żywy czy spocząć w grobie. Piotr (Piotrowin) wybrał życie wieczne i poprosił o modlitwy. Po czym położył się do grobu. Historię tę opisuje hagiograficzna legenda z XI wieku zamieszczona w "Żywocie św. Stanisława" Wincentego z Kielczy. Wskrzeszenie Piotra zostało uznane w procesie kanonizacyjnym biskupa Stanisława za cud uczyniony przez niego i dało podstawy ogłoszenia krakowskiego duchownego świętym. 8. września 1253, w bazylice świętego Franciszka w Asyżu, Stanisław został kanonizowany przez papieża Innocentego IV. Uroczystość podniesienia relikwii Świętego i ogłoszenia jego kanonizacji w Polsce odbyła się 8 maja 1254. Święty męczennik jest patronem Polski, kilku archidiecezji, w tym krakowskiej, poznańskiej i warszawskiej. Jego postać widnieje w wielu herbach miast.
fotografia:
Świderski, Jacek
,
2013
opracowanie dokumentu: Mosio, Grażyna, 2013.08.28,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |