BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00000837
.jpg)
.jpg){kind=link}
datowanie klocka drzeworytniczego:
1820?
datowanie odbitki graficznej:
1820-1851?
opis:
Kompozycja dwustrefowa. W górnej części, pośrodku, statycznie ukazana Matka Boska, przedstawiona jako Królowa Nieba, stojąca na półksiężycu, otoczona obłokami, promieniami i 16 gwiazdami. Maria w płaszczu z lamówkami oraz w sukni ozdobionej sznurami (korali?) z krzyżykiem. Głowa Matki Boskiej zwieńczona koroną, opromieniona. U jej stóp dwa aniołki w modlitewnej pozie. U góry wyłania się zza obłoków półpostać Boga Ojca z szeroko rozpostartymi rękami, z głową otoczoną trójkątnym nimbem. Górną część kompozycji ogranicza z trzech stron fantazyjnie podwieszona kotara, od dołu balustrada z tralkami, na której symetrycznie ustawione są rzędem lichtarze z płonącymi świecami. W narożach wijące się, różane gałązki. W dolnej części kompozycji, na katafalku o kształcie mensy ołtarzowej spoczywa na tle stylizowanej kraty ciało Matki Boskiej adorowane przez dwa aniołki. Na tle mensy, pośrodku ukazany jest krucyfiks. Po obu stronach krzyża po trzy lichtarze ze świecami. Po bokach podwójne kolumny, dołem stopnie. Przy dolnej krawędzi napis.
motyw ikonograficzny:
anioł
,
Bóg Ojciec
,
kotara
,
lampa
,
Matka Boska
,
półksiężyc
,
świeca
stan zachowania: dobry
napisy i znaki:
P ANNY MAR YI GROB PI 1820
,
(u dołu)
MARIA
,
(pośrodku kompozycji, w opromienionym okręgu)
PI
,
(u dołu przed datą)
numer inwentarza: ECT.3035
uwagi:
Grafika przedstawia wnętrze Kościoła Grobu Matki Boskiej w Kalwarii Zebrzydowskiej, wybudowanego w 1630 roku. Drzeworyt wykazuje bardzo duże podobieństwo z inną odbitką, znajdującą się w zbiorach Muzeum Etnograficznego w Krakowie, a pochodzącą z warsztatu leżajskiego (60013 MEK, sygnowana K.S. - Ksawery Stankiewicz). Obie grafiki są zbliżonej wielkości, różnią je jedynie drobne elementy. Jeżeli przyjąć, że opisywany drzeworyt odciśnięty został z klocka, datowanego na lata 20. XIX w. (ostatnia cyfra w datowaniu słabo czytelna, prawdopodobnie "0"), to właśnie ta matryca lub wykonana z niej odbitka posłużyć musiała za wzór dla leżajskiego drzeworytnika, którego działalność przypadała na co najmniej dwie dekady później.
Drzeworyt pochodzi z kolekcji Józefa Gwalberta Pawlikowskiego (1793-1852)- mecenasa sztuki i kolekcjonera, działacza gospodarczego i politycznego, syna założyciela zbiorów sztuki w Medyce, które sam znacznie powiększył. Wśród różnorodnych zbiorów J. G. Pawlkowskiego znalazła się również unikatowa kolekcja 143 drzeworytów ludowych, z której zachowało się do dzisiaj 140. Stanowi ona niezwykle cenny i pionierski zasób, a jej twórca należy do pierwszych zbieraczy, który – gromadząc „starożytności ojczyste” – umiał skierować uwagę na niedoceniane przez jemu współczesnych prace ludowych i prowincjonalnych artystów. Tworzona była od lat 30. do 50. XIX wieku, czyli w okresie, kiedy działali ostatni już drzeworytnicy, wykonujący swe usługi dla ludności wiejskiej.
Tworząc kolekcję ludowych drzeworytów, Pawlikowski korzystał z pomocy Kajetana Wincentego Kielisińskiego (1810-1849), rysownika i rytownika, przez pewien czas opiekuna zbiorów medyckich. W czasie swoich wędrówek po Galicji, Mazowszu, Lubelszczyźnie czy Wielkopolsce nabywał on grafiki między innymi od drzeworytników i sprzedawców dewocjonaliów. Kilka drzeworytów ludowych pozyskanych zostało także przez Teofila Żebrawskiego w latach 1845-1851, również współpracującego z Pawlikowskim, który cały swój zbiór w 1849 roku przeniósł z Medyki do Lwowa. W 1921 roku spuścizna po Józefie Gwalbercie Pawlikowskim, trafiła do Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Lwowie, przekazana tam przez wnuka, Jana Pawlikowskiego. Po II wojnie pozostałe we Lwowie zbiory weszły w skład Biblioteki Akademii Nauk USRR, która po odzyskaniu niepodległości przez Ukrainę przemianowana została na Lwowską Narodową Naukową Bibliotekę Ukrainy im. Wasyla Stefanyka. Drzeworyty ludowe przechowywane są w Oddziale Sztuki Biblioteki (Pałac Baworowskich we Lwowie). W zbiorach Pawlikowskiego grafika miała numer inwentarzowy 944i.
Być może odbitka z tego samego klocka posłużyła jako wzór dla drzeworytu wykonanego dwie dekady później w warsztacie lezajskim, prawdopodobnie przez Ksawerego Stankiewicza?
fotografia:
Merduch, Jurij
,
2013
obiekty związane:
opracowanie dokumentu: Skoczeń-Marchewka, Beata, 2013.08.16,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |