BAZA
DRZEWORYTÓW
DRZEWORYTÓW
Baza Danych
00000886
.jpg)
.jpg){kind=link}
datowanie klocka drzeworytniczego:
1701?-1750?
opis:
Drzeworyt składający się z trzech kwadratów w układzie horyzontalnym. Pośrodku wizerunek Matki Boskiej Częstochowskiej zgodny z konwencją. Maria z bliznami na prawym policzku, jest ubrana w maforion w gwiazdy. Na głowie ma koronę o obręczy ze stylizowanymi liśćmi oraz ze zwieńczeniem przypominającym koronę władysławowską. Dzieciątko siedzące na lewym ramieniu ma także koronę z obręczą w kształcie zębów w formie stylizowanych liści i kopulastym zwieńczeniu. W lewej ręce trzyma książeczkę, prawą błogosławi. Wokół głów widnieją okrągłe aureole z zygzakowatymi promieniami wewnątrz. Na tle poziomych linii po bokach umieszczono dwie ulistnione wici roślinne z trzema kwiatami. Po bokach, umieszczono dwie wpisane w kwadraty, przedstawione na tle pejzażu, postacie klęczących pustelników. Ukazany po lewej święty Paweł z Teb jest bosonogi i ubrany w szatę z taśm splecionych w motyw kraty, z krótką pelerynką na ramionach. To opisywana przez hagiografów szata utkana z włókien palmowych. Do zwróconego w stronę Matki Boskiej Częstochowskiej eremity o bujnym zaroście i okrągłej aureoli, kieruje się czarny kruk trzymający chleb, w który go codziennie zaopatrywał. Po bokach widnieją drzewa, pagórkowaty krajobraz i niebo. Po prawej na podobnym tle ukazano św. Antoniego Opata, który też klęczy z modlitewnie złożonymi rękami, wpatrzony w stronę jasnogórskiego wizerunku. Zza świętego w długiej szacie, którego głowę otacza aureola, wyłania się prosię z dzwonkiem na szyi. Poszczególne wizerunki oddziela prosta linia, która tworzy też obramowanie całości.
motyw ikonograficzny:
dzwonek
,
Matka Boska Częstochowska
,
święty Antoni Opat
,
święty Paweł z Teb
,
zwierzę (kruk)
,
zwierzę (świnia)
stan zachowania: dobry
numer inwentarza: Nr 1311, t. XIV
uwagi:
Po bokach Matki Boskiej Częstochowskiej ukazano dwóch świętych eremitów. Święty Antoni Opat, zwany też Wielkim, ur. w 250 lub 251 w Koman, zm. w 356. Był egipskim pustelnikiem. Nazywany Ojcem Pustyni jest uznawany za twórcę anachoretyzmu, jednej z odmian ruchu monastycznego. Stąd też był ukazywany wśród świętych, którym wiele zawdzięcza duchowość paulińska. Praktykował surową ascezę. Stworzył nowy model męczeństwa polegający na dożywotniej kontemplacji i wyrzeczeniu się siebie. Antoni uznawany jest za świętego przez kościoły: katolicki, anglikański, koptyjski i cerkiew prawosławną. Część kościołów protestanckich uważa go za bohatera wiary, albo zalicza do odnowicieli Kościoła. Był wzywany w chorobach epidemicznych, podczas pożarów. Uważano, że jest opiekunem zwierząt hodowlanych. Miejscem kultu św. Antoniego od X wieku jest Vienne, gdzie znajdują się jego relikwie. Istniał tam też szpital antonitów, zajmujących się chorymi na tzw.„ogień św. Antoniego”, zaraźliwą chorobę, od której miała uwalniać modlitwa do świętego. Z tego czasu pochodzi wizerunek św. Pustelnika z prosięciem i dzwonkiem. Prosię miało między innymi oznaczać pokusy szatańskie, które nawiedzały św. Antoniego. Inna opowieść mówi, że trzodzie antonitów wolno było przebywać na ulicach, więc by odróżnić ją od innej, zawieszano im dzwonek na karku. W końcu prosię zaczęło uchodzić za towarzysza świętego Antoniego Opata na pustyni. Z upływem czasu, jego kult przygasł, na rzecz św. Antoniego Padewskiego. Święty Paweł z Teb ukazany obok, ur. ok. 228, zm. ok. 341 roku, jest uważany za pierwszego pustelnika chrześcijańskiego. Jest świętym kościoła katolickiego i prawosławnego. Legendy mówią, że wcześnie osierocony, stał się zamożny dzięki otrzymanemu spadkowi. Gdy rozpoczęły się prześladowania chrześcijan, udał się na pustynię. Postanowił resztę życia spędzić w samotności na modlitwie. Gdy Paweł miał ponad sto lat, odwiedził go św. Antoni. Kruk, który przynosił pustelnikowi zawsze połówkę chleba, tego dnia przyniósł cały. Gdy eremita zmarł, Antoni pochował go w grobie wykopanym przez lwy. Święty Paweł jest patronem zakonu paulinów.
Klocek, z którego odbito drzeworyt pochodzi być może z jednej z paulińskich drukarni klasztornych. Posiadane matryce wykorzystywały one do druku ilustracji w wydawanych księgach, drukach dewocyjnych lub wykonywania luźnych obrazków.
Odbitka znajduje się w materiałach Bolesława Żyndy (1904-1988) z Poznania w Bibliotece Mariologicznej w Częstochowie.
literatura:
Widacka, Ikonografia Częstochowy w grafice XVII i XVIII wieku, 1983,
s. 310
Fros, Sowa, Twoje imię, 1975,
s. 103-104, 443
fotografia:
Pach, Jan
,
2013
opracowanie dokumentu: Mosio, Grażyna, 2013.10.14,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udz ieli w Krakowie
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udz ieli w Krakowie
Moja galeria / Loguj
Powered by Midas Browser ©
 |
 |
 |
Copyright © ArchInfo Powered by Midas Browser © |