datowanie klocka drzeworytniczego:
1831
datowanie odbitki graficznej:
1921
opis:
Drzeworyt przedstawia na cokole pod rozłożystym, owocującym drzewem liściastym (prawdopodobnie gruszą) Matkę Bożą Bolesną (postać siedząca), trzymającą na kolanach zdjętego z krzyża Jezusa. Maria, pochylona nad ciałem Syna, obejmuje je ramionami. Z pokorą przyjmując wolę Boga Ojca – mimo spływających po policzkach łez - przytula głowę Jezusa z uśmiechem. Ma sobie długą, marszczoną i związaną w pasie suknię i okrywający głowę płaszcz zdobiony lamówką z roślinnym ornamentem. Spoczywające na Jej kolanach (ukazane z lewego profilu) bezwładne ciało Syna spowija perizonium. Oczy Jezusa są zamknięte, na twarzy zastygł wyraz bólu. Jego prawa ręka spoczywa wzdłuż tułowia, a lewa (lekko zgięta) opada na kolana Matki. Na dłoniach, stopie i lewym boku widoczne są ślady po ukrzyżowaniu; na boku zaznaczone są także stylizowane skrzepy stężałej krwi wypływającej z rany. Głowy obu postaci wieńczą kabłąkowe korony i otaczają koliste nimby, z których rozchodzą się promienie. Na białym gładkim tle, po obu stronach Piety luźno (jakby spadały z drzewa) i niesymetrycznie umieszczone są po trzy stylizowane wpisane w koło kwiatki. Przy dolnej krawędzi nieukończony napis: "NAYS T". Kompozycja obwiedziona bardzo wąską czarną bordiurą z ornamentem białych stylizowanych listków (motyw zbliżony do zdobień na płaszczu Maryi).
Na rewersie pieczęć z liczbą "64" oraz odręczna notatka ołókiem:"nr 4. Muzeum Wielkopolskie w Poznaniu 9 VI P 21".
stan zachowania: dobry
numer inwentarza: MNP E sz 2087
uwagi:
W sztukach plastycznych Pietà (z włoskiego pietà - 'miłosierdzie', 'litość'; z łac. pietas - 'miłość zgodna z powołaniem') – przedstawienie Matki Bożej trzymającej na kolanach martwego Jezusa Chrystusa, to jedno z najczęstszych przedstawień dewocyjnych. Odbitka wykonana wg klocka drzeworytniczego (dwustronnego) z 1831r.( jednego z trzynastu zachowanych klocków drzeworytniczych, pochodzących z warsztatu rodziny Kostryckich z Płazowa, obecnie w zbiorach MEK, nr inw. 7799 MEK). J. Kieszkowski sugeruje, że pierwowzorem uśmiechniętej Najświętszej Panny z opisywanego wizerunku mogła być Pieta Limanowska, zwana także Pietą Radosną. Jednak ze względu na podobieństwo układu postaci, jak ze względu na obecność – występującego w jarosławskiej legendzie - drzewa dzikiej gruszy inspiracją dla tego wizerunku była najprawdopodobniej figura Matki Bożej Bolesnej z Sanktuarium w Jarosławiu.
literatura:
Ars una species mille. 150-lecie Muzeum w Poznaniu. Poznań 2007-2008.,
poz. kat. 407
Jacher-Tyszkowa, Polska grafika ludowa, 1970,
s. 25
Kieszkowski, Zwięzły katalog wystawy dawnych drzeworytów ludowych, 1921,
s. 37 (nr 57)
Skoczeń-Marchewka, Drzeworyty ludowe z Płazowa...,2009,
s. 185-189
Skoczylas, Drzeworyt ludowy w Polsce, 1934,
il. 79
fotografia:
Pracownia Fotografii Cyfrowej Muzeum Narodowego w Poznaniu
,
2013
obiekty związane:
5000001007
teka grafik
Teka Łazarskiego w Muzeum Narodowym w Poznaniu.
5000000026
klocek drzeworytniczy dwustronny
Pieta, Cud w Walldürn