Baza Danych

5000001355 00001355

00001355

https://drzeworyty.etnomuzeum.eu/midas/pictures/maxi/Etnografia/Gr-Al-4074-64_1.jpg

Mikrofilm-Center

Pieta

warianty tytułu: Matka Boska Bolesna, Pieta Jarosławska

odbitka graficzna z klocka drzeworytniczego dwustronnego

materiał (podłoża): papier
technika: drzeworyt wzdłużny

szukaj w tezaurusie szukaj w indeksie

wymiary: 28,8 x 19,6 cm

miejsce powstania: Warszawa miejsce pozyskania: Gdańsk

wytwórnia: Drukarnia Władysława Łazarskiego

datowanie klocka drzeworytniczego: 1831 datowanie odbitki graficznej: 1921

opis: Kompozycja ujęta w prostokąt stojący, przedstawiająca na postumencie Matkę Boską z ciałem Chrystusa, spoczywającym na Jej kolanach. Maria ukazana w suto marszczonej sukni z długimi rękawami i spływającym z ramion płaszczu, zdobionym ornamentem roślinnym. Do twarzy tuli głowę Jezusa, którą podtrzymuje rękami. Bezwładne ciało Jezusa (widoczny lewy profil) okryte jest perizonium. Na dłoniach i lewym boku widoczne rany. Głowy obu postaci zwieńczone koronami i otoczone promienistymi nimbami. Pieta ukazana jest pod rozłożystym, owocującym drzewem (grusza?) o drobnych listkach. Po obu stronach postaci po trzy gwiazdki, rozmieszczone niesymetrycznie. Przy dolnej krawędzi nieukończony napis. Kompozycję zamyka ozdobna ramka, wypełniona stylizowanymi listkami. Rewers: pieczęć "64".

motyw ikonograficzny: ciało Chrystusa , drzewo (grusza) , gwiazda , korona , Matka Boska , owoc (gruszka) , perizonium , Pieta , płaszcz , postument

stan zachowania: dobry

napisy i znaki: NAYS T , (w lewym dolnym rogu)

umiejscowienie: Polska Akademia Nauk. Biblioteka Gdańska

numer inwentarza: Gr. Al. 4074 (64)

uwagi: Pierwowzorem przedstawienia jest cudowny wizerunek Matki Boskiej Bolesnej z Jarosławia (woj. podkarpackie). Według legendy pasterze poszukujący zaginionego bydła mieli je odnaleźć klęczące koło dzikiej gruszy, na której dostrzegli rzeźbę Matki Bożej, trzymającej na kolanach ciało swego Syna. Wizerunek odciśnięty został z klocka, użytkowanego w XIX wieku w warsztacie rodzinnym Macieja Kostryckiego w Płazowie. Jest lustrzanym odbiciem oryginału, znajdującego się w Sanktuarium w Jarosławiu. W stosunku do pierwowzoru zmieniono także pewne detale, między innymi układ rąk postaci. J. Kieszkowski błędnie podaje, że drzeworyt wzorowany jest na wizerunku Piety z kościoła parafialnego w Limanowej (woj. małopolskie). Odkryty w 2012 roku drzeworyt znajdujący się w prywatnych zbiorach ukraińskiego kolekcjonera (w bazie danych WMDL: brak numeru inwentarzowego, kolekcja prywatna Michaiła Balanowicza) nasuwa pewne przypuszczenia dotyczące okoliczności powstania klocka drzeworytniczego z Płazowa, wykorzystanego do przygotowania opisywanej grafiki. Można przypuszczać, że jedna z odbitek wykonanych z klocka, z którego odciśnięto drzeworyt odnaleziony na Ukrainie, posłużyła do przygotowania klocka użytkowanego później w Płazowie. Drzeworytnik wykonujący go skopiował prawdopodobnie na deskę wizerunek z istniejącej już odbitki. Świadczy o tym efekt lustrzanego odbicia (niepoprawny układ postaci w płazowskiej wersji w stosunku do oryginału w jarosławskim Sanktuarium i do kopiowanej odbitki) oraz jedynie rozpoczęty napis. Zbliżone wymiary obu odbitek także potwierdzają to przypuszczenie. Odbitka jest jedną z grafik, które znalazły się w "Tece drzeworytów ludowych dawnych" Zygmunta Łazarskiego wydanej w 1921 roku. W tece zgromadzono 66 grafik odbitych ręcznie w drukarni Władysława Łazarskiego, z klocków pochodzących z Płazowa (obecnie pow. lubaczowski) i ze Żmudzi na Litwie, datowanych przez Jerzego Kieszkowskiego na drugą poł. XVIII i pierwszą poł. XIX w. Część odbitek była ręcznie kolorowana. Nakład liczył 62 numerowane egzemplarze. Wydawnictwo stało się podstawowym źródłem wiedzy na temat polskiego drzeworytu ludowego. Teka Łazarskiego przyczyniła się do wzrostu zainteresowania problemami sztuki ludowej, korzystał z niej m. in. Władysław Skoczylas przy tworzeniu w 1934 roku pracy " Drzeworyt ludowy w Polsce".Drzeworyt pochodzi z teki, która trafiła do Biblioteki Gdańskiej w latach 1945-1975.

literatura: Jacher-Tyszkowa, Polska grafika ludowa, 1970, s. 25 Kieszkowski, Zwięzły katalog wystawy dawnych drzeworytów ludowych, 1921, s. 37 Skoczeń-Marchewka, Drzeworyty ludowe z Płazowa...,2009, s. 185-195

fotografia: Mikrofilm-Center , 2016

obiekty związane:

5000001293 teka grafik Teka Łazarskiego w Bibliotece Gdańskiej Polskiej Akademii Nauk w Gdańsku

5000000026 klocek drzeworytniczy dwustronny Pieta, Cud w Walldürn

opracowanie dokumentu: Skoczeń-Marchewka, Beata, 2017.01.16,
instytucja: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie

Szukaj

Moja galeria / Loguj