DRZEWORYTY LUDOWE W ZBIORACH MUZEUM NARODOWEGO W WARSZAWIE

HISTORIA ZBIORU DRZEWORYTÓW LUDOWYCH W MNW

W Gabinecie Rycin i Rysunków Muzeum Narodowego w Warszawie znajduje się zespół ponad 140 drzeworytów ludowych powstałych w okresie od XVI do XIX wieku. Zbiór ten budowano od lat 20. XX wieku dzięki darom i zakupom. Pierwszymi nabytkami były drzeworyty z kolekcji Leopolda Méyeta (1 rycina, zapis testamentowy dla Muzeum Sztuk Pięknych w Warszawie z 1911, w MNW od 1915), Jarosława Wojciechowskiego (3 kołtryny, dar do zbiorów Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości w 1914, zdeponowany w MNW w 1917, przekazany na własność MNW w 1931), Bronisława Bojakowskiego (3 ryciny, zakup w 1920), Zygmunta Glogera (1 klocek, dar do zbiorów Muzeum Przemysłu i Rolnictwa w Warszawie, zdeponowany w MNW w 1920), Ludwika Markusa (2 ryciny, dar z 1920), Kazimierza Woźnickiego (1 rycina, dar z 1925) i Zygmunta Łazarskiego (teka nowych odbitek, zakup w 1925). Kolejne ryciny pozyskano w latach 30. od Kazimierza Stefańskiego (1 rycina, dar z 1931), rodziny Trojanowskich (1 kołtryna, zakup w 1935) i Mikołaja Iljiczowa (1 rycina, zakup w 1937), a także w latach 40. od Wandy Krajewskiej (1 klocek, zakup w 1948) i ze zbiorów Ireny Semadeni (1 rycina, zakup od dr Janiny Krzyżanowskiej w 1948). W okresie przedwojennym muzealny zbiór drzeworytów ludowych najbardziej powiększył się dzięki Dominikowi Witke-Jeżewskiemu (3 ryciny, dar z 1928; 2 ryciny, dar z 1931; 1 rycina, dar z 1937; 13 rycin, zakup w 1937). Wśród egzemplarzy pochodzących z jego kolekcji znalazły się również odbitki wcześniej należące do Wiktora Gomulickiego (9 rycin, dar z 1931). Następne tak duże zespoły drzeworytów ludowych weszły do zbiorów MNW wraz z dwiema zdeponowanymi kolekcjami dzieł sztuki: Józefa Ignacego Kraszewskiego (11 rycin; od 1869 Branickich, Tarnowskich w Suchej, w MNW od 1943, zakup w 2006) i Potockich z Krzeszowic (14 rycin; w MNW od 1949).

CHARAKTER ZBIORU

W skład muzealnego zbioru wchodzą egzemplarze rycin pochodzące z czasu ich powstania (XVI–XIX w.), nowe odbitki wykonane w XX wieku z zachowanych starych matryc, oryginalne klocki drzeworytnicze, a także faksymilia drzeworytów. Większość zgromadzonych w MNW drzeworytów ludowych to dzieła anonimowe. Znane są nazwiska jedynie kilku wykonawców (Samuel Stefanow, Maciej Kostrycki, Grzegorz Skowroński, Jakub Zimnicki) i im przypisuje się niektóre prace. Kilkanaście drzeworytów to dzieła twórców ukrywających się pod inicjałami (A.H., E.W., A.I., P., A.P. F.D.), którymi je sygnowali.

Oryginalne odbitki, wykonane przez ludowych artystów na przestrzeni ponad trzech wieków, reprezentowane są w muzealnym zbiorze kilkunastoma przykładami. Nienajlepszy stan zachowania większości z nich świadczy o ich użytkowym charakterze. Do tej grupy zabytków należą m.in. trzy cenne ryciny powstałe w XVII i XVIII wieku – Matka Boska z Dzieciątkiem (nr inw. 29795 i 29796) oraz Wizerunek św. Antoniego Padewskiego (nr inw. 29797) zakupione od Bronisława Bojakowskiego, a także przedstawienie Jezusa w otoczeniu rodziny i Trójca Święta z 1787 roku (Gr.Pol.2390) nabyte od Janiny Krzyżanowskiej (1907–1995) i Ireny Semadeni (1901–1984), współpracujących ze sobą lekarek, uczestniczek powstania warszawskiego, po wojnie organizatorek szkolnictwa medycznego w Gdańsku.

Największą grupę w muzealnej kolekcji stanowią ryciny z Teki drzeworytów ludowych dawnych zebranych i wydanych przez Zygmunta Łazarskiego (por. Gr.Pol.2391/1–68), odbite w 1921 roku z zachowanych klocków drzeworytniczych. Zygmunt Łazarski (ok. 1885–1943) był drukarzem, wydawcą i bibliofilem, zarządcą drukarni „Tłocznia Wł. Łazarskiego” w Warszawie, założonej ok. 1898 roku przez jego ojca, Władysława. Wśród wykorzystanych przez Łazarskiego klocków drzeworytniczych znalazły się 42 matryce odkryte w 1920 roku w bliżej nieokreślonym klasztorze Karmelitów na pograniczu Żmudzi i Prus Wschodnich, dzieła polskich, ruskich i litewskich „obraźników” z końca XVIII i 1. połowy XIX wieku, oraz klocki z Płazowa.

Nowodrukami, wykonanymi specjalnie na zlecenie MNW, są Madonna z Dzieciątkiem, Wizerunek Pana Jezusa Kobylańskiego i Opis cudów Krzyża św. Benedykta z Nursji, odbite w 2. połowie XX wieku z dwóch klocków drzeworytniczych znajdujących się w Muzeum. Nowe odbitki (por. Gr.Pol.2290) z pochodzącej najprawdopodobniej z XVIII wieku matrycy z przedstawieniem Madonny z Dzieciątkiem na awersie i Orłem Białym na rewersie (nr inw. 17721, z kolekcji Zygmunta Glogera) wykonał w 1951 roku Józef Grein (1886–1952), konserwator i malarz wykształcony w krakowskiej ASP. W latach 1920–1932 pracował w Pracowni Konserwacji Zabytków Muzeum Wojska w Warszawie, w latach 1932–1945 w Muzeum Narodowym w Warszawie. Od 1945 roku kierował Pracownią Konserwacji Sztuki Zdobniczej Naczelnej Dyrekcji Muzeów i Ochrony Zabytków, w 1951 Pracownią Sztuki Zdobniczej. Od 1949 roku był profesorem Wydziału Konserwacji ASP w Warszawie. Kolejne nowodruki (Wizerunek Pana Jezusa Kobylańskiego i Opis cudów Krzyża św. Benedykta z Nursji, por. Gr.Pol.21833/1–3) z osiemnastowiecznego dwustronnego klocka drzeworytniczego (nr inw. 144357) wykonała w 1966 roku Ewa Śliwińska (1909–1976), absolwentka ASP w Warszawie, od 1962 roku związana zawodowo z MNW, uprawiająca malarstwo, projektowanie wnętrz oraz grafikę artystyczną (przede wszystkim linoryt i drzeworyt).

Zgromadzone w MNW drzeworyty prezentują przede wszystkim sceny religijne, Matkę Boską, Chrystusa i świętych. Tym bardziej cenne są przykłady dzieł o tematyce świeckiej, takie jak unikatowa kompozycja ukazująca niedźwiedników popisujących się swą sztuką pod murami zamku i przedstawienie milicji krakowskiej z 1848 roku (Gr.Pol.26491 i Gr.Pol.12931, obie z kolekcji J.I. Kraszewskiego).

Osobną grupę stanowią kołtryny – dekoracyjne tapety papierowe, które ze względu na swój użytkowy charakter zachowały się w niewielu fragmentach. W MNW znajdują się, obok nowych odbitek z Teki Łazarskiego (por. Gr.Pol.2391/23, 43), dwa oryginalne przykłady zabytków tego typu – fragmenty kolorowanych kołtryn z kościoła w Białyninie i z Collegium Iuridicum w Krakowie.

Pozostałości tapet z kościoła w Białyninie, datowanych na okres 1550–1650 (nr inw. 12682/1–3), zabezpieczył architekt i konserwator zabytków Jarosław Wojciechowski (1874–1942). Studiował architekturę w Instytucie Inżynierów Cywilnych w Petersburgu, w latach 1911–1923 był architektem Kurii Diecezjalnej Kujawsko-Kaliskiej. W 1919 roku został wykładowcą Politechniki Warszawskiej, gdzie prowadził zajęcia z konserwacji zabytków. Zaprojektował m.in. kościół w Białyninie, wybudowany w latach 1908–1910 na miejscu rozebranej drewnianej świątyni z 1521 roku, którą zinwentaryzował i opisał (Kościół w Białyninie jako zabytek XVI stulecia. Przyczynek do dziejów budownictwa w Polsce, „Przegląd Techniczny”, t. 33, 1907, nr 52, s. 637–640), a znajdujące się tam kołtryny (niewzmiankowane w artykule) przekazał w 1914 roku Towarzystwu Opieki nad Zabytkami Przeszłości w Warszawie.

Odkryte prawdopodobnie w tym samym czasie (ok. 1912) na gotyckich belkach pod tynkowanymi sufitami Collegium Iuridicum w Krakowie fragmenty tapety, wykonanej w nieznanym warsztacie przed 1600 rokiem (Gr.Pol.1170), zostały zakupione do zbiorów MNW w 1935 roku od Ludmiły Trojanowskiej, żony Edwarda Trojanowskiego (1873–1930), malarza i pedagoga warszawskiej ASP. Trojanowski studiował w ASP w Petersburgu oraz w Académie Julian w Paryżu. Był profesorem sztuki stosowanej oraz malarstwa dekoracyjnego w warszawskiej ASP, nauczał również w Miejskiej Szkole Sztuk Zdobniczych. Należał do Towarzystwa Artystów Polskich Sztuka, był współzałożycielem Towarzystwa Polska Sztuka Stosowana. Zajmował się grafiką książkową, projektował okładki i kalendarze, zbierał ryciny, reprodukcje i fotografie przedstawiające zabytki architektury polskiej.

Swego rodzaju uzupełnieniem muzealnego zbioru oryginalnych drzeworytów ludowych i nowodruków są faksymilia: Matka Boska z Mariazell (nr inw. 82186) i Św. Jerzy zabijający smoka (nr inw. 82187) z kolekcji Dominika Witke-Jeżewskiego oraz przedstawienie Świętej Rodziny z Miedniewic (nr inw. 97906) podarowane przez Kazimierza Stefańskiego (1870–1943), historyka, numizmatyka i bibliofila, od 1921 roku członka Rady Muzeum Narodowego w Warszawie, a od 1925 pracownika Działu Numizmatyki Polskiej w Gabinecie Monet i Medali MNW.

ZAINTERESOWANIE KOLEKCJONERÓW DRZEWORYTEM LUDOWYM

Zgromadzone w MNW drzeworyty i klocki pochodzą zarówno od kolekcjonerów, którzy szczególnie pasjonowali się grafiką, jak i takich, dla których ryciny stanowiły margines szerszych zainteresowań sztuką i kulturą materialną. Do tych pierwszych należeli przede wszystkim Józef Ignacy Kraszewski, Leopold Méyet, Kazimierz Woźnicki i Dominik Witke-Jeżewski, ale żaden z nich nie specjalizował się w zbieraniu grafiki ludowej. W największych kolekcjach rycin – Kraszewskiego i Witke-Jeżewskiego – zawierających nawet unikatowe przykłady tej sztuki, stanowiły one jedynie jeden z elementów składających się na historię grafiki polskiej.

Józef Ignacy Kraszewski (1812–1887), pisarz o szerokich zainteresowaniach naukowych, społecznych i politycznych, był również zapalonym kolekcjonerem dzieł sztuki, przede wszystkim grafiki, rysunków i książek. Studiował na Uniwersytecie Wileńskim, początkowo medycynę, następnie na Wydziale Literackim, równocześnie ucząc się rysunku i malarstwa. Obok powieści historycznych publikował także wyniki swych prac badawczych, m.in. dotyczących dziejów sztuki polskiej (Ikonotheka. Zbiór notat o sztuce i artystach w Polsce, Wilno 1858). W lutym 1863 roku, zagrożony w Warszawie aresztowaniem, wyjechał do Drezna. Z powodu problemów finansowych zmuszony był do sprzedania swej gromadzonej od ponad dwudziestu lat kolekcji graficzno-rysunkowej, którą uprzednio skatalogował (Catalogue d’une Collection Iconographique Polonaise, composée des dessins originaux, gravures, xylographies, lithographies, illustrant l’histoire, la géographie, antiquités, costumes, moeurs, armes, meubles etc. de l’ancienne Pologne, de ses provinces et pays limitrophes, Dresde 1865). W 1869 roku kolekcję pisarza nabył w całości Aleksander Branicki do swej biblioteki w Suchej, gdzie pozostawała do II wojny światowej. Wśród wymienionych w katalogu Kraszewskiego tysięcy rycin znalazły się również drzeworyty ludowe, m.in. prace Grzegorza Skowrońskiego (s. 229: „Graveur en bois en 1746. Une gr. feuille, Jesus avec les vers: Kto chce na świecie żyć bez ludzkiej zdrady etc., et six autres gr. feuilles des images saintes, parmis lesquelles: – Pan Jezus Dowiański. Ces feuilles ornent les humbles chaumières de nos paysans”, por. Gr.Pol.12925, Gr.Pol.12928, Gr.Pol.12929, Gr.Pol.12930, Gr.Pol.12933) oraz anonimowe dzieła (s. 273: „Xylographie polonaise […] – 12 images des Saints, gravées grossièrement par un villageois, avec des monogrammes illisibles”; s. 272: „Une affiche du XV. [sic!] siècle, gravure sur bois, endomagée, mais entière, un montreur d’ours et des saltimbanques, fol., unique, por. Gr.Pol.26491; s. 79: „Grav. sur bois faite par un paysan, repres. la garde citoyenne de Cracovie. Très primitif.”, por. Gr.Pol.12931).

Z Józefem Ignacym Kraszewskim zetknął się w młodości, w domu swoich rodziców i podczas nauki w Warszawie, Zygmunt Gloger (1845–1910), etnograf, archeolog i historyk, autor czterotomowej Encyklopedii staropolskiej ilustrowanej (1900–1903). Studiował początkowo w Szkole Głównej w Warszawie (1865–1867), a następnie nauki historyczne na uniwersytecie w Krakowie (od 1868). Swoje zbiory (wśród których znajdowało się kilka ludowych klisz drzeworytniczych najprawdopodobniej z Mazowsza, jak podał Marian Sokołowski w artykule Drzeworytnictwo u nas, „Sprawozdania Komisji do Badania Historii Sztuki w Polsce”, t. VII, zeszyt III, 1903, s. 460), przekazał do różnych instytucji. Wspomniany już klocek drzeworytniczy z przedstawieniem Madonny z Dzieciątkiem i Orłem Białym (nr inw. 17721) podarował Muzeum Przemysłu i Rolnictwa, instytucji oświatowej i naukowo-badawczej działającej w Warszawie od 1885 roku do II wojny światowej, z której usamodzielniło się kilka wyspecjalizowanych placówek muzealnych.

Podobną ambicję jak Kraszewski – zebrania rycin i rysunków obrazujących historię sztuki polskiej – miał Dominik Witke-Jeżewski (1862–1944), pochodzący z rodziny ziemiańskiej kolekcjoner głównie grafiki, rysunków i malarstwa. Świadectwem jego pasji kolekcjonerskiej, rozwijającej się od początku XX w., były warszawskie wystawy dzieł z jego zbiorów: starych rycin polskich (1914), malarstwa polskiego w szkicach (1917) i portretu królewskiego w grafice (1925). Od 1917 roku Witke-Jeżewski rozpoczął porządkowanie i systematyczne przekazywanie do MNW swej kolekcji, głównie grafiki i rysunków, fotografii, publikacji i dokumentów do badań nad sztuką i kulturą polską. W tym liczącym ponad 11 tysięcy zbiorze rycin znalazły się też drzeworyty ludowe: nowe odbitki wydane przez Zygmunta Łazarskiego (por. Gr.Pol.17237–Gr.Pol.17248) i oryginalna kolorowana praca przedstawiająca cudowny obraz NMP Żyrowickiej (nr inw. 82155).

Kilka rycin ludowych (nr inw. 82156–82164) pozyskał Witke-Jeżewski od Wiktora Gomulickiego (1848–1919), poety, powieściopisarza, dziennikarza, krytyka literackiego, miłośnika Warszawy i badacza jej historii. Gomulicki studiował na Wydziale Prawa Szkoły Głównej do momentu jej przemianowana na rosyjski uniwersytet (1869). Grafika – przede wszystkim varsaviana i pierwsze litografie warszawskie (z lat 1818–1830, o których zamieścił artykuł w trzecim tomie Encyklopedii staropolskiej ilustrowanej Glogera), ryciny autorstwa Fryderyka Krzysztofa i Adolfa Fryderyka Dietrichów oraz teatralia – stanowiła jedynie część jego rozległych zainteresowań kolekcjonerskich. W przeciwieństwie do większości zbieraczy, dążących do zachowania całości swych kolekcji, gromadził materiał zabytkowy pod kątem własnych aktualnych zainteresowań, a po wykorzystaniu sprzedawał go. W ten sposób kolekcja Gomulickiego uległa rozproszeniu już za jego życia. Większa jej część stała się własnością Witke-Jeżewskiego (zakupiona ok. 1913 i po 1919) i Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Przeszłości (zakupiona w 1908), a następnie Muzeum Narodowego w Warszawie.

Trzecią dużą grupę drzeworytów ludowych, obok rycin z kolekcji Dominika Witke-Jeżewskiego i Józefa Ignacego Kraszewskiego, stanowi czternaście odbitek pochodzących z kolekcji Potockich (por. Gr.Pol.20386, Gr.Pol.20388/1–9, Gr.Pol.20389/1–4). Są one częścią gromadzonego w Krakowie i Krzeszowicach przez Artura (1787–1832) i Zofię (1790–1879) Potockich oraz ich potomków większego zespołu dzieł sztuki, przywiezionych do Muzeum Narodowego w Warszawie w latach 1946 i 1949. Te dziewiętnastowieczne drzeworyty ludowe, kolorowane w charakterystyczny sposób (wśród nich pięć odbitek ozdobionych malowaną bordiurą ze stylizowanych kwiatów), pochodzą najprawdopodobniej z jednego warsztatu.

W bogatych zbiorach graficznych Leopolda Méyeta i Kazimierza Woźnickiego, kolekcjonerów równie zasłużonych dla Muzeum jak Dominik Witke-Jeżewski, drzeworyty ludowe reprezentowane są jedynie dwoma przykładami. Najprawdopodobniej wynikało to z przyjętego przez nich profilu gromadzonych kolekcji. Leopold Méyet (1850–1912), prawnik i literat, pochodził z rodziny żydowskiej, był zwolennikiem asymilacji Żydów w społeczeństwie polskim. Studiował w warszawskiej Szkole Głównej, a po jej zamknięciu na rosyjskim już Uniwersytecie Cesarskim. Jako kolekcjoner interesował się przede wszystkim epoką romantyzmu i jej wielkimi twórcami: Chopinem, Mickiewiczem, Słowackim i Krasińskim, zbierając związane z nimi przedmioty pamiątkowe, ikonografię (ryciny, rysunki, obrazy), a także archiwalia, rękopisy oraz bibliofilskie wydania książek. Swe bogate zbiory zapisał w testamencie w 1911 roku wielu instytucjom publicznym, Muzeum Narodowe przyjęło w 1915 roku jego kolekcję dzieł sztuki. Pochodzący z daru Méyeta drzeworyt ludowy przedstawiający świętego Jerzego walczącego ze smokiem (nr inw. 8081), powstały między 1700 a 1825 rokiem, można uznać za egzemplarz zapoczątkowujący kolekcję grafiki tego typu w MNW.

Kazimierz Woźnicki (1878–1949), literat, publicysta, dyplomata, bibliotekarz i bibliofil, działacz emigracyjny osiadły w Paryżu, zbudował kolekcję ikonograficzną, w której ryciny przedstawiające sceny historyczne, symboliczne, a nawet satyryczne oraz wizerunki osobistości wszechstronnie dokumentują dzieje relacji polsko-francuskich. W tym zbiorze graficzno-rysunkowym (przekazywanym w latach 1924–1926 do MNW) znalazł się osiemnastowieczny drzeworyt przedstawiający świętego Piotra (Gr.Pol.2291), który wydaje się jednak pracą profesjonalnego rytownika.

Dwoma przykładami drzeworytów ludowych (Matka Boska Różańcowa, nr inw. 29413; Karawaka, nr inw. 29414) wzbogacił zbiory MNW malarz i grafik Ludwik Markus (od 1912 jako Louis Marcoussis;1878–1941). Początkowo studiował w krakowskiej ASP (1900–1902), następnie wyjechał do Paryża, gdzie kontynuował naukę w Académie Julian. Związał się ze środowiskiem École de Paris, utrzymywał bliskie kontakty m.in. z Apollinaire’em, Picassem i Légerem. W swej twórczości malarskiej włączył się w nurt poszukiwań kubistycznych, a następnie surrealistycznych. Kolekcjonował przykłady sztuki prymitywnej, egzotycznej i ludowej. W 1920 krótko współpracował z krakowskim pismem „Formiści”, organem grupy artystycznej, dla której twórczość ludowa, przede wszystkim grafika i malarstwo na szkle, była jednym z ważniejszych źródeł inspiracji.

NAJCIEKAWSZE PRZYKŁADY DRZEWORYTÓW LUDOWYCH W ZBIORZE MNW

Mimo że muzealny zbiór drzeworytów ludowych nie był tworzony ani w sposób systematyczny, ani według określonych założeń badawczych, i stanowi raczej margines kilkudziesięciotysięcznego zbioru Gabinetu Rycin i Rysunków, może się poszczycić kilkoma interesującymi zabytkami tej dziedziny twórczości. Do takich należą przede wszystkim Niedźwiednicy (ok. 1700 /?/, Gr.Pol.26491) i Milicja krakowska w 1848 roku (1848; Gr.Pol.12931), a także kołtryny z kościoła w Białyninie (nr inw. 12682/1–3), Wizerunek św. Antoniego Padewskiego (1790–1820; nr inw. 29797) oraz Cudowny obraz NMP Żyrowickiej XX. Bazylianów (przed 1839 /?/; nr inw. 82185).

DRZEWORYTY LUDOWE ZE ZBIORÓW MNW W LITERATURZE PRZEDMIOTU I NA WYSTAWACH

Zrąb kolekcji drzeworytów ludowych w MNW powstał w dwudziestoleciu międzywojennym i od tego momentu zbiór ten jest obecny w opracowaniach grafiki ludowej (jako jedne z pierwszych zostały przywołane kołtryny z kościoła w Białyninie w artykule Marcelego Nałęcz-Dobrowolskiego, Starodawne obicia papierowe czyli kołtryny, „Przemysł. Rzemiosło. Sztuka”, Rocznik II, 1922, nr 2, s. 16, 17). Wprawdzie w książce Władysława Skoczylasa (Drzeworyt ludowy w Polsce, Warszawa 1933) został zreprodukowany tylko jeden muzealny przykład, wspomniany św. Jerzy z daru Méyeta, ale już Ksawery Piwocki (Drzeworyt ludowy w Polsce, Warszawa 1934) uwzględnił warszawską kolekcję w szerokim zakresie, charakteryzując ją i wykorzystując wybrane przykłady do zilustrowania omawianych zagadnień. W okresie powojennym kolekcja powiększona o nowe nabytki była przedmiotem zainteresowania Józefa Grabowskiego (Ludowe obrazy drzeworytnicze, Warszawa 1970) oraz Aleksandry Jacher-Tyszkowej (wystawa i katalog Polska grafika ludowa, Muzeum Etnograficzne w Krakowie, Kraków 1970). Grafikę ludową, scharakteryzowaną przykładami ze zbiorów MNW, uwzględniła również Irena Jakimowicz na wystawie i w towarzyszącym jej przekrojowym opracowaniu Pięć wieków grafiki polskiej (Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 1997). Znaczące miejsce drzeworytów ludowych w kolekcji Kraszewskiego zostało wypunktowane przez Annę Grochalę na dwóch wystawach zorganizowanych z okazji nabycia do zbiorów MNW kolekcji Branickich, Tarnowskich z Suchej („Kolekcja z Suchej” Muzeum Narodowe w Warszawie, 2008, i „Pro fide et patria. Za wiarę i ojczyznę. Kolekcja z Suchej – wystawa grafiki i rysunku ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie”, Muzeum Miejskie w Suchej Beskidzkiej, 2009) oraz w towarzyszących im folderach. Do literatury przedmiotu kolekcję tę wprowadzili Stanisława Sawicka w artykule Drzeworyt ludowy ze zbiorów w Suchej („Grafika” 1930/1931, z. 6, s. 13) i Ksawery Piwocki we wzmiankowanej już książce z 1934 roku. Natomiast charakterystykę działalności kolekcjonerów, którzy przyczynili się do zbudowania zbioru drzeworytów ludowych warszawskiego muzeum, przedstawili badacze Piotr P. Czyż, Kamilla Pijanowska i Marcin Romeyko-Hurko w katalogu wystawy Miłośnicy grafiki i ich kolekcje w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie (Muzeum Narodowe w Warszawie, Warszawa 2006).

Anna Grochala, kustosz, Gabinet Rycin i Rysunków Muzeum Narodowe w Warszawie